Kuaga Maiti au Uokoaji?—Maamuzi Mabovu Katika Kipindi cha Maafa

Nianze kwa kutoa pole kwa wananchi wote waliofikwa na maafa, kujeruhiwa au kupteza mali zao katika ajali hii mbaya ya kuangukiwa ba gorofa. Mwenyezi Mungu awaponye, awafanyie wepesi na kuwarehemu wale waliotangulia. Pia nawapongeza sana wananchi na watu wote waliofanya kazi kubwa ya uokoaji. Vikosi vyetu vya uokoaji vina changamoto nyingi lakini vimejitahidi mno kuokoa maisha ya wengi kwa kadri ya nguvu na uwezo waliokuwa nao.

Katika kipindi cha maafa, hasa kama yale yaliyotokea katika tukio la ajali ya ghorofa la Kariakoo, Dar es Salaam, maamuzi ya viongozi yanapaswa kuongozwa na mantiki, uwajibikaji, na umuhimu wa haraka kwa maisha ya watu. Hata hivyo, baadhi ya maamuzi ya viongozi yanaweza kuonyesha ukosefu wa muelekeo mzuri, na badala ya kutoa suluhu ya matatizo halisi, yanaweza kujikita zaidi katika kuonekana kufanya jambo bila kufikiria matokeo yake kwa undani.

Hivi karibuni, kiongozi mkuu wa mkoa wa Dar es Salaam alitoa agizo la shughuli ya kuwaaga waliopoteza maisha katika tukio la ajali ya ghorofa la Kariakoo, akitaka watu wafike kwenye eneo la Mnazi Mmoja kutoa heshima kwa miili michache iliyopatikana. Agizo hili, ingawa linaweza kuonekana kuwa la heshima kwa wale waliopoteza maisha, lililenga zaidi katika kuonyesha ishara ya “kutenda jambo” kuliko kujikita katika masuala muhimu zaidi ya uokoaji na kutatua tatizo la msingi.

Katika hali ya maafa, jambo la kwanza na la muhimu ni kuokoa maisha. Katika tukio kama hili, ambapo maelfu ya watu walikuwa hatarini kutokana na ghorofa iliyoporomoka, nguvu na rasilimali zote zinapaswa kuelekezwa kwa haraka katika kazi ya uokoaji. Watu wengi waliokuwa chini ya kifusi wanahitaji msaada wa haraka ili kupunguza idadi ya vifo na majeruhi.

Hata hivyo, hatua ya kuagiza kuwaaga waliokufa ilikuja wakati ambapo shughuli za uokoaji bado zilikuwa zinakwenda polepole. Ingawa ni muhimu kutoa heshima kwa waliopoteza maisha, hili linapaswa kuwa suala la mwisho, si la mbele. Hali ilivyo, ilionekana kana kwamba viongozi walikuwa wanajaribu kupooza hasira na majonzi ya umma, badala ya kuzingatia suala la msingi—kuokoa maisha ya waliokuwa bado hai na kudhibiti hali ya dharura.

Wakati mwingine, viongozi wanaweza kutoa kauli au maagizo ambayo yanajitahidi kudhibiti hisia za wananchi, lakini bila kutatua changamoto ya msingi. Sherehe za kuaga maiti, wakati ambao sehemu kubwa ya jamii inahitaji msaada wa kisaikolojia na wa kivitendo, hazileti suluhu ya tatizo.

Ni muhimu kuelewa kuwa uongozi wa kweli hauwezi kuwa na dhamira ya kupooza au kutuliza hisia za watu kwa njia rahisi kama hii. Kiongozi mzuri anapaswa kuelewa vipaumbele vya hali ya dharura na kuelekeza rasilimali katika maeneo muhimu—kwa mfano, uokoaji wa haraka, tathmini ya hali ya afya, na usaidizi kwa familia za waathirika.

Kwa mfano, je, kuaga maiti chache zilizopatikana wakati mwingine zikiwa bado ziko chini ya kifusi ni hatua yenye maana zaidi kuliko kuimarisha shughuli za uokoaji? Bila shaka, ili kumaliza tatizo hili kwa kina, maiti zote zinazopatikana baadaye zitahitaji kuheshimiwa na kutunzwa, lakini ni lazima iwe wazi kuwa jambo muhimu zaidi wakati huo ni kuhakikisha kwamba zaidi ya maiti hazipotei.

Viongozi wanaposhindwa kutatua changamoto zinazowakabili wananchi na badala yake kujikita katika kuonekana wakifanya “jambo la heshima”, wanachangia zaidi katika kuleta hali ya kuchanganyikiwa na kukosa mwelekeo wa kiutawala. Kuamua kufanya sherehe za kuwaaga waliokufa huku uokoaji ukiendelea kuwa polepole ni mfano wa maamuzi yasiyojali hali halisi ya watu na badala yake yanajali zaidi kuonekana kuonekana kuongoza, bila kujali kuwa hakuna kinachofanyika kuokoa wengine ambao wanaweza kuwa bado hai.

Hitimisho

Katika kipindi cha maafa, maamuzi ya viongozi yanapaswa kulenga kusaidia katika hali halisi. Sherehe za kuwaaga maiti ni muhimu, lakini haipaswi kuwa kipaumbele wakati ambapo maisha ya watu bado yako hatarini. Viongozi wanaposhindwa kuongoza kwa uwazi na kwa kasi katika nyakati za dharura, wanapoteza nafasi ya kufanya mabadiliko chanya na badala yake wanaonekana kuongoza kwa kutafuta suluhu za kivyombo—zilizo za muda mfupi na zisizohusiana na tatizo halisi. Ni lazima serikali na viongozi wa jamii waelewe kuwa uongozi wa kweli ni ule unaoelekeza nguvu kwa suluhu za kudumu, sio kwa ishara za kijamii ambazo zinalenga zaidi kudhibiti hisia za watu kuliko kutatua matatizo yao.

Rev. Godwin Chilewa